ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 14، شماره 1، فروردین 1400 ، شماره پی در پی 59

بررسی سبکی و محتوایی نسخه های خطی«تذکرۀ سیرالاولیاء» میرخُرد کرمانی

صفحه (159 - 178)
ملیحه کریمی پناه ، امیربانو کریمی (نویسنده مسئول)، ابوالقاسم رادفر
تاریخ دریافت مقاله : خرداد 1399
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 1399

چکیده

زمینه و هدف: تذکرۀ «سیرالاولیاء» در سدۀ هشتم هجری به قلم سیّد محمّدبن مبارک علوی کرمانی ملقّب به میرخُرد در شرح احوال مشایخ طریقت چشتیه در شبه قارۀ هند نوشته شده است. این کتاب بلحاظ قدمت و سندیت، مأخذ تذکره های معتبر تاریخ فرقۀ چشتیه است. هدف این مقاله بررسی سبکی و محتوایی چهار نسخه از این اثر در سه منظر زبانی، فکری و ادبی با هدف دستیابی به میزان موفقیت نویسنده در پیروی از سبک خراسانی است.

روش مطالعه: این پژوهش بر اساس روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفته است.

یافته ها: از جمله ویژگیهای سیرالاولیاء کوشش نویسنده در پیروی از سبک خراسانی است که سعی کرده هم از حیث لفظ و بیان و هم بلحاظ مضمون به آن نزدیک شود.

نتیجه گیری: این اثر از منظر ادبی با کاربرد صنایع ادبی در حوزۀ بدیع لفظی و معنوی، به نثر شاعرانه نزدیک میشود و اساس کتاب بر مدح استوار است. در سطح زبانی نثری چندگانه دارد و در بخش واژگانی اغلب از مفردات و ترکیبات عربی استفاده میکند. در سطح فکری بیشتر وامدار پیشینیان است. بطور کلی مبنای کار وی بر تقلید استوار است.

کلمات کلیدی
تذکره , سیرالاولیاء , میرخُرد کرمانی , چشتیه , تحلیل سبکی و محتوایی

• اثرآفرینان، نصیری، محمّدرضا (1384) جلد اول، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
• ارداویرافنامه، ژینیو، فیلیپ، (1382) ترجمه و تحقیق ژاله آموزگار، تهران: معین.
• «بررسی سبکی و محتوایی نسخۀ خطی دیوان شکیبای کرمانی»، پیامنی، بهناز (1397) سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، شمارۀ پیاپی42، صص1-20.
• بیان، شمیسا، سیروس (1386) چاپ دوم، تهران: میترا.
• تاریخ ادبیات در ایران، صفا، ذبیح‌الله (1386) ج1،2،3، تهران: فردوس.
• تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، نفیسی، سعید (۱۳۴۴) تهران: فروغی.
• ترجمۀ رسالۀ قشیریه، قشیری، ابوالقاسم (1374) تصحیح بدیع‌الزّمان فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی.
• تفسیر القمی، علی‌بن ابراهیم (1404ق) تصحیح و تعلیق: السید طیب الموسوی الجزائری، ج2، قم: مؤسسه دارالکتاب للطباعه و النشر.
• حدائق‌السحر فی دقائق الشعر، وطواط، رشیدالدین (1362) تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: طهوری و سنایی.
• سبک‌شناسی، بهار، محمدتقی (1369) ج2، تهران: امیرکبیر.
• سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روشها، فتوحی، محمود (1391) چاپ اول، تهران: سخن.
• سِیَرُالاولیاء فی ‌محبه الحق‌جل‌وعلاء، علوی کرمانی (میرخُرد)، سیّدمحمّد بن مبارک. (1302) به کوشش و اهتمام محمدارشد قریشی، لاهور: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
• سِیَرُالاولیاء فی‌ محبه الحق‌جل‌وعلاء، علوی کرمانی (میرخُرد)، سیّدمحمّدبن مبارک. (1400ق) (اردو) ترجمۀ اعجازالحق قدوسی. چاپ چهارم، لاهور: ظفر اقبال.
• سِیَرُالاولیاء فی‌ محبه الحق‌جل‌وعلاء، علوی کرمانی (میرخُرد)، سیّدمحمّدبن مبارک. (1229)،نسخۀ خطی شمارۀ 347665 کتابخانۀ آستان قدس رضوی.
• سِیَرُالاولیاء فی‌ محبه الحق‌جل‌وعلاء، علوی کرمانی (میرخُرد)، سیّدمحمّدبن مبارک. (1140)، نسخۀ خطی شمارۀ میکروفیلم 135 کتابخانۀ خانوادۀ عالیۀ چشتیه.
• سِیَرُالاولیاء فی‌ محبه الحق‌جل‌وعلاء، علوی کرمانی (میرخُرد)، سیّدمحمّدبن مبارک. (1068) شمارۀ 110013 دهلی نسخۀ چاپی خواجه حسن ثانی نظامی.
• سِیَرُالاولیاء فی‌ محبه الحق‌جل‌وعلاء، علوی کرمانی (میرخُرد)، سیّدمحمّدبن مبارک. به شمارۀ 939. تاریخ ورود به کتابخانه آخر آبان 1321، نسخۀ کتابخانۀ آصفیه حیدرآباد دکن.
• «سیرالاولیاء؛ مستندترین تذکره در شرح احوال مشایخ چشتیه»، کریمی‌پناه، ملیحه و حسینی، علیرضا (1397) سومین همایش ملی زبان، ادبیات و بازشناسی مشاهیر و مفاخر.
• شاهنامۀ فردوسی، فردوسی، ابوالقاسم (1379) چاپ مسکو، به کوشش سعید حمیدیان، ج 3 و 6، چاپ پنجم، تهران: قطره.
• عروض و قافیه، شمیسا، سیروس (1379) تهران: فردوس.
• فنون بلاغت و صناعات ادبی، همایی، جلال‌الدین (1389) تهران: اهورا.
• مشکاه الأنوار فی غررالأخبار، طبرسی، علی (1418ق) تحقیق مهدی هوشمند، قم: دارالحدیث.
• موسیقی شعر، شفیعی کدکنی، محمدرضا (1376) چاپ پنجم، تهران: آگه.
• - نقد بدیع، فشارکی، محمد (1379) تهران: سمت.
• نگاهی تازه به بدیع، شمیسا، سیروس (1368) چاپ چهاردهم، تهران: فردوس.